De oudheid

In het oude Griekenland werden tussen 776 voor Christus en 393 na Christus om de vier jaar Olympische Spelen georganiseerd. Zo vonden er in een periode van meer dan 1.100 jaar in totaal 291 Olympiades plaats.

Aan deze sportwedstrijden in het plaatsje Olympia, nam een groot aantal atleten deel uit de verschillende Griekse stadstaten.

Deelname was enkel mogelijk voor vrije mannen die de Griekse taal machtig waren.

Tijdens latere Spelen mochten ook sommige (ongetrouwde) vrouwen deelnemen. 

Olympisch Vuur

Het Olympisch vuur bestond reeds in de oudheid. De Spelen waren een eerbetoon aan de Griekse oppergod Zeus. Voor zijn tempel in Olympia werden op het altaar 100 ossen verbrand. Het vuur werd de hele Spelen brandend gehouden.

Olympische Vrede

Tijdens de duur van de klassieke Olympische spelen werden oorlogen gestaakt. Deelnemende staten mochten geen gewapende conflicten beginnen op straffe van een fikse geldboete.

Pan-Helleense Spelen

Naast de Olympische Spelen bestonden er in de oudheid nog andere belangrijke en gelijkaardige sportwedstrijden, gekend onder de verzamelnaam Pan-Helleense Spelen:

  • De Olympische Spelen in Olympia

  • De Pytische Spelen in Delphi

  • De Korintische Spelen in Korinthe

  • De Nemeïsche Spelen in Nemea

Disciplines

De eerste Spelen bestonden enkel uit een loopwedstrijd over 192 meter of 1 stade de lengte van het Olympische stadion. De overwinning in de eerste race ging naar de atleet Koroibos, een bakker en kok uit de stad Elis.

Later werden verschillende andere disciplines toegevoegd. Tijdens de 291 Olympiades werden in totaal 32 verschillende disciplines betwist.

Loopwedstrijden

Naast de oorspronkelijke loopwedstrijd werden nadien ook een wedstrijd over 2 staden en een lange afstandswedstrijd gehouden. De lange afstandswedstrijd was niet altijd even lang: ze verliep over 7 (1.344 meter) tot 24 staden (4.608 meter).

Daarnaast werd ook nog een wedstrijd gehouden in wapenuitrusting. In die discipline moesten de atleten met helm, schild en scheenplaten zo snel mogelijk 2 tot 4 staden afleggen, samen goed voor zo'n 25 kg extra gewicht.

Vechtsporten

De Olympische gevechtsporten waren boksen, worstelen en pankration, een zeer gewelddadige gevechtssport waarin bijna alles toegelaten was, behalve bijten en het uitsteken van de ogen.

Bij het boksen waren er geen rondes zoals we die nu kennen, maar bleven de kemphanen op elkaar inbeuken tot er een winnaar was. De regels lieten toe om een tegenstander op de grond aan te vallen. Het gevecht eindigde pas als iemand zich gewonnen gaf of stierf. Best werd de tegenstander niet gedood, want de regels stipuleerden dat desgevallend de overledene de kamp won. De vuisten werden met lederen riemen beschermd.

Het worstelen leek enigszins op de hedendaagse variant. Men moest de tegenstander 3 maal op de grond kunnen werpen om de wedstrijd te winnen. Bijten en genitale grepen waren verboden, maar wel mocht men de vingers van de tegenstander breken.

De vechtsporten werden ingedeeld in een reeks voor jongens en een voor mannen.

Paardenrennen

In de loop der jaren deden verschillende paardenrendisciplines hun intrede in de klassieke Olympische Spelen, zowel paardrijden als wagenrennen.

In het wagenrennen werden races gehouden voor 2-span, 4-span en 10-span en waren er aparte races voor wedstrijden met veulens en zelfs met ezels.

De wagenrace bestond uit 12 rondes in het Olympische stadion, alles samen zo'n 15km. Het paardrennen verliep over 6 rondes.

Pentatlon

De klassieke pentatlon bestond uit 5 onderdelen: discuswerpen, speerwerpen, springen, lopen en worstelen.

De discus was vervaardigd uit steen, ijzer, brons of lood. Het gewicht was aangepast voor jongens of mannen.

De speer was manhoog en aan het zwaartepunt was een lederen riem die toeliet extra slingerkracht te ontwikkelen.

Het verspringen gebeurde uit stilstand en met behulp van 2 kg zware 'springgewichten' (halteres). Met behulp van deze gewichten moesten de atleten een soort van 5-sprong maken. Een reconstructie van hoe het eraan toeging.

Andere sporten

Naast de klassieke sportdisciplines werden ook artistieke evenementen georganiseerd, zoals het spelen op de lier, trompetspelen en tragedie spelen.

Winnaars

De winnaars werden gelauwerd met een olijfkrans en als helden geëerd. Ze genoten letterlijk eeuwige roem, want de namen van velen onder hen hebben de tijd overleeft: de winnaars in de verschillende disciplines zijn hier te vinden.

Enkele winnaars bereikten een bijna goddelijke status:

  • Leonidas van Rhodos (188 v.C.-?)

    Leonidas won telkens 3 loopwedstrijden in 4 opeenvolgende Olympiades (164-152 vC): in totaal 12 lauwerkransen. Kyniska van Sparta (440 v.C.-?)

  • De dochter van koning Archidamos was de eerste vrouwelijke winnaar op de Olympische Spelen. Ze won het wagenrennen in een vierspan op de 96ste (396 vC) en 97ste (392 vC) Olympiade. Milon van Croton (556 v.C.-510 v.C.)

  • Deze leerling van de beroemde filosoof Pythagoras won 6 Olympische worsteltitels (1 bij de jongens en 5 bij de mannen) tussen 540 vC en 512 vC. Daarnaast won hij ook 7 maal het worstelen op de Pythische Spelen, 9 keer op de Nemeïsche Spelen en 10 keer op de Korinthische Spelen.  Astylos van Croton

  • De stadsgenoot van Milon won 6 olijfkransen op 3 Olympiades (488-480 vC) in het lopen. Na zijn eerste Olympische zeges kwam hij echter uit voor Syracuse, reden genoeg voor de inwoners van het Zuid-Italiaanse Croton om zijn standbeeld te vernietigen en zijn huis om te vormen tot een gevangenis. Varastades, prins (later koning) van Armenië (350-?)

  • De allerlaatste winnaar op de klassiek Olympische Spelen won het boksen.

Strijden tot het ... einde

In 564 BC plaatste de Griekse atleet Arrhichion van Phigalia (?-564 v.C.) zich voor de finale van het pankrationnummer, een combinatie van boksen en worstelen. In die eindstrijd hield zijn tegenstrever hem in een wurggreep waaruit hij zich niet kon bevrijden. Daarop riep de trainer van Arrhichon "Wat een mooie begrafenis als je je in Olympia niet overgeeft". Hierop schopte de Griek zijn tegenstander met de rechtervoet waarbij hij zijn lichaam naar links gooide. De tegenstander had zoveel pijn dat hij de scheidsrechter teken deed van opgave, maar gelijktijdig brak Arrhichion zijn nek en dat kostte hem het leven. Door de opgave van zijn tegenstander werd Arrhichion postuum tot winnaar gekroond.