2004-OS
Olympische Spelen 2004
Tot 2004 verdoezelden en verdedigden het Amerikaanse USOC en het Italiaanse CONI de dopinggevallen van hun atleten. Om onbekende redenen lieten beide landen hun poulains vanaf toen echter vallen en startten ook zij een hechte internationale samenwerking. De vele schandalen die de Olympische Spelen van Athene ontsierden zijn er het levend bewijs van. Twaalf atleten testten positief en zes van hen verloren hun medaille. Griekenland veroorloofde zich zelfs de luxe om twee topsprinters, die zich via een troebel verhaal over een verkeersongeluk niet voor de dopingcontrole hadden gemeld, drie dagen voor het begin van de Spelen van de deelnemerslijsten te schrappen.
Op 3 augustus 2004, tien dagen voor de start van de Olympische Spelen, voegde het World Anti-Doping Agency (WADA) tetrahydrogestrinone (THG) en Modafinil toe aan de lijst van verboden middelen.
Gepakt voor aanvang
Vier dagen voor de openingsceremonie moest het gastland toegeven dat twee Grieken gesnapt waren op het gebruik van prestatie bevorderende middelen.
Hetgeen de onheilsmare wat draaglijker maakte was het feit dat de twee in de Verenigde Staten woonden, waar ze door Peter Angelos (1930-), de steenrijke Grieks-Amerikaanse advocaat en eigenaar van de baseballclub Baltimore Orioles, gevraagd werden om het door hem gesponsorde Griekse baseballteam te versterken.
Andrew James Brack (1977-) testte positief op anabolica, bij reservespeler Derek Nicholson (1976-) werden diuretica gevonden
“Dat we het hier over doping moeten hebben is heel triest,” zei Yiannis Papadoyiannakis, chef de mission van de Griekse Olympisch team.
Het begon dus slecht voor de Helenen maar het werd nog erger. Katerina Thanou (1975-) en Kostas Kenteris (1973-), beiden medaillekandidaat in de spurtnummers, mochten in Athene zelfs niet aantreden omdat ze een dopingcontrole ontliepen. Keneteris behaalde vier jaar voordien in Sydney goud op de 200m, Thanou was toen goed voor zilver op de 100m. Bij de start van de eerste reeks 200m moest de Namibiër Frankie Fredericks (1967-) het Griekse publiek bedaren toen bleek dat Kenteris zijn titel niet mocht verdedigen. Net voor de Spelen hadden beiden een dopingonderzoek ontlopen. Ze zouden een motorongeval gehad hebben en zelfs opgenomen zijn in een hospitaal. Het was reeds de derde keer dat ze zich aan een controle onttrokken, eerst in Chicago, daarna in Tel Aviv. En het weigeren van een dopingcontrole staat gelijk met een positieve controle. Bovendien bleek alles gefingeerd, onderzoek wees uit dat de uitbater van een krantenkiosk op de plaats van het ongeval die dag helemaal niets gezien had. Bovendien was bij de politie geen ongeval gemeld en als klap op de vuurpijl hadden de twee zich niet in het vlak in de buurt gelegen hospitaal aangeboden, maar waren ze voor 'verzorging' naar de andere kant van Athene gereden. Grote aanstoker van dit alles was trainer Christos Tzekos, bij wie de Griekse politie bij een huiszoeking zo maar eventjes 1.400 verpakkingen anabolica en andere verboden middelen vond. Zowel Kenteris als Thanou werden twee jaar geschorst en toen Thanou op het EK indoor in Birmingham haar wederoptreden deed werd ze voor de finale van de 60m door het publiek uitgejouwd. Het proces dat de Griekse staat tegen beiden inspande werd tweemaal uitgesteld, maar in mei 2011 werden ze wegens meineed tot 31 maanden cel veroordeeld. Trainer Tzekos kreeg zelfs 33 maanden aan zijn broek en zes artsen en twee getuigen, die het zogenaamde ongeval hadden zien gebeuren, werden tot zes maanden opsluiting veroordeeld.
“We zullen volledig met het WADA samenwerken,” zei Papadoyiannakis, “het Griekse team zal hard worden aangepakt daar waar we doping zullen vinden.”
Atletiek
De Ierse afstandsloper Cathal Lombard (1976-) werd op de vooravond van de Spelen betrapt op het gebruik van EPO en daardoor mocht hij Athene vergeten. Twee jaar schorsing luidde het verdict, maar de Ier kwam terug en won in 2007 op ‘zuivere wijze’ de veldloop van Cork. Enkele maanden later stopte hij zijn sportcarrière.
In de Verenigde Staten barstte het dopingschandaal los rond BALCO, het labo dat atleten van de anabole steroïde tetrahydrogestrinon voorzag, waardoor o.a. Torri Edwards (1977-), het jaar voordien nog wereldkampioene op de 100m, in Athene niet mocht aantreden.
De Amerikaanse 400m-loper Jerome Young (1976-) werd enkele weken voor de Spelen betrapt op het gebruik van EPO. Het was niet zijn eerste misstap. Vier jaar eerder op de Spelen van Sydney haalde hij nog goud met de Amerikaanse 4 x 400m ploeg, maar moest hij dat eremetaal inleveren toen bleek dat hij zelfs niet had mogen starten. Bovendien werd hij twee jaar geschorst en werden al zijn resultaten van 26 juni 1999 tot 25 juni 2001 geschrapt. Zijn ploegmaats mochten het kleinood wel koesteren. Omdat dit de tweede overtreding was kreeg Young nu levenslang aan zijn been en mocht hij de Spelen van Athene uit zijn agenda schrappen.
Bij de Jamaïcaanse sprinter Steve Mullings (1982-) werd na het nationaal kampioenschap 200m een te hoog testosterongehalte vastgesteld, waarvoor hij twee jaar geschorst werd. In 2011 werd hij op de nationale kampioenschappen betrapt op het gebruik van maskerende middelen en kreeg hij levenslang.
Gewichtheffen
In 2004 werden 21 ‘wereldklasse’ gewichtheffers betrapt of geschorst.
“Ik weet zeker dat u mij gaat vragen waarom doe je deze controles? Jullie graven toch jullie eigen graf,” zei de Hongaarse IWF president Tamas Ajan (1939-) aan de verzamelde pers. “Dat is ook zo, maar u mag rustig weten dat we er alles aan doen om doping te blijven bestrijden, omdat we nu eenmaal voor fair play zijn.”
Dit nieuws werd door de Belgische IOC-voorzitter Jacques Rogge (1942-) zeer gunstig onthaald:
“Het IOC prijst het werk van de gewichtheffers federatie in haar strijd tegen doping door het systematisch testen van de atleten volgens de regels.”
Het IWF noemde de namen van de geschorsten: Wafa Ammouri (1985-) uit Marokko, Zoltan Kecskes (1974-) uit Hongarije, Viktor Chislean (1980-) uit Moldavië, Pratima Kumari Na (1974-) uit India en Sule Sahbaz (1978-) uit Turkije.
Omwille van dopingperikelen trok Bulgarije enkele dagen voor de openingsceremonie in Athene zijn voltallig team gewichtheffers terug. Acht mannen en drie vrouwen hadden eerder die maand positief getest op steroïden: Ivaylo Filev (1987-), Demir Demirev (1984-), Mehmed Fikretov (1986-), Ivan Stoitsov (1985-), Georgi Markov (1978-), Ivan Markov (1988-), Alan Tsagaev (1977-), Velichko Cholakov (1982-), Milka Maneva (1985-), Donka Mincheva (1973-) en Gergana Kirilova (1972-).
Normaal gesproken werd men twee jaar geschorst, tenzij de atleet een recidivist was. Galabin Boevski (1974-), in 2000 Olympisch kampioen bij de lichtgewichten, werd voor de tweede keer betrapt en kreeg acht jaar aan zijn broek. In 2011 werd hij in het Braziliaanse São Paulo gearresteerd toen hij negen kilo cocaïne aan boord van een vliegtuig wilde smokkelen, wat hem negen jaar opsluiting opleverde. In 2013 werd hij echter vrijgelaten en teruggevlogen naar thuisland Bulgarije.
Twee Bulgaarse teammaats van Boevski, de voormalige wereldkampioenen Zlatan Vanev (1973-) en Georgi Markov (1978-) kregen achttien maanden schorsing en mochten Athene vergeten. De drie hadden op het WK van 2003 in Vancouver met hun dopingtesten geknoeid, de urine die ze afleverden kwam van een en dezelfde persoon maar zeker niet van hen.
Elf andere gewichtheffers uit tien verschillende landen faalden tijdens de dopingcontrole in Vancouver en mochten daardoor de Spelen van Athene vergeten. Onder hen de Chinese Shang Shichun (1979-), die in de categorie tot 75kg drie wereldrecords neerzette op weg naar het goud.
De Australische Caroline Pileggi (1977-) raakte op 3 juni op trainingskamp in Sigatoka op de Fiji eilanden betrokken bij een incident. Twee controleurs van de Australian Sports Drug Agency spraken Pileggi aan tijdens een training, waarop de Australische repliceerde dat ze “niet geïnteresseerd was om een dopingtest te ondergaan”. Bovendien gaf ze een valse naam op en vervolgens probeerde ze met haar auto te vluchten, waarbij ze de controleurs bijna omver reed. Voor de Rechtbank beweerde Pileggi dat de twee zich nooit geïdentificeerd hadden en dat ze uit angst gevlucht was toen ze achter haar aan kwamen. Het hielp niet, ze werd uitgesloten van het Australische team, moest de proceskosten betalen en kreeg twee jaar schorsing.
Maanden voor de Spelen werden heel wat medaillekandidaten op doping betrapt en uitgesloten voor deelname. De Pool Szymon Kolecki (1981-), vier jaar voordien nog zilver in Sydney werd betrapt op het gebruik van Nandrolone.
Enkele maanden voor de Spelen testte de Indische S. Sunaina (1980-) op de Aziatische Spelen in Almaty, Kazakhstan positief op nandrolone. Ze kreeg twee jaar schorsing, moest haar twee bronzen medailles inleveren en mocht de Olympiade uiteraard vergeten.
Een andere Indische Pratima Kumari (1976-) won tijdens de Commonwealth Games van 2002 in het Britse Manchester twee gouden medailles in de categorie tot 63kg, maar werd nadien twee jaar geschorst wegens dopinggebruik.
De Turkse Sule Sahbaz (1978-) testte voor de Spelen positief op verboden producten en mocht de Spelen daarmee vergeten.
Kajak
De Spanjaard Jovino Gonzales (1975-) testte net voor de Spelen positief op EPO en zag daarmee zijn Olympische dromen aan diggelen gaan.
Wielrennen
Nadat ze bij een pre-olympisch onderzoek positief testte op EPO was de Spaanse mountainbiker Janet Puiggros Miranda (1974-) niet meer welkom op de Spelen van Athene.
Oud wereldkampioen Oscar Camenzind (1971-) testte enkele dagen voor de Olympische Spelen positief op EPO, waarna de Zwitser meteen een punt zette achter zijn wielrennerscarrière.
Net voor de Spelen van 2004 bekende de Belg Filip Meirhaeghe (1971-) dat hij EPO had gebruikt, waardoor hij zijn zilveren medaille van vier jaar voordien niet mocht verdedigen. Hij testte positief tijdens de World Cup in het Canadese Montreal en werd vijftien maanden geschorst. Later publiceerde hij het boek ‘Positief’, waarin hij zijn dopingverhaal uit de doeken deed.
Atletiek
De Oezbeekse Olga Shchukina (1977-) werd nog voor de kwalificaties uitgesloten voor het kogelstoten, nadat ze bij een controle positief reageerde op Clenbutorol.
De Wit-Russische hoogspringer Aleksey Lesnichyi (1978-) werd van de Spelen verbannen na positief testen op Clenbuterol.
De Oekraïner Oleksandr Kajdasch (1976-) liep op de Spelen zowel de 400 als de 4 x 400m. Nadat hij betrapt werd op het gebruik van verboden producten werd hij twee jaar geschorst.
De Slovaakse kogelstoter Milan Haborák (1973-), die in 2000 voor het eerst voorbij 20 meter wierp, had aan de anabolica gezeten wat hem een schorsing van twee jaar opleverde. In 2010 werd hij opnieuw gepakt, dit keer voor steroïden en dat kostte hem een levenslange schorsing. Hij stortte zich dan maar in de politiek en schopte het zelfs tot vice-voorzitter van de partij Hnutie Vpred.
Nadat ze goud won in het kogelstoten, reageerde de Russische Irina Korzhanenko (1974-) positief op Stanozolol, waardoor ze haar medaille verloor. Dat was in 1999 op het EK Indoor ook als eens gebeurd en daarom werd ze nu levenslang geschorst. Ondanks de uitgeoefende druk van de Russische atletiekfederatie weigerde ze echter om het kleinood in te leveren, omdat ze zich van die heren nooit had mogen verdedigen.
Ook de Hongaarse discuswerper Robert Fazekas (1975-) moest zijn gouden medaille inleveren, toen bleek dat hij tijdens de dopingtest met zijn urine had geknoeid. Hij leverde slechts 25ml in, 50ml minder dan het minimum, met het excuus dat hij zich “psychologisch instabiel en slecht voelde” en dus geen groter volume kon plassen. Het dreigement dat men hem voor een staalafname naar een hospitaal zou brengen en dat hij met zijn minimum hoeveelheid als zondaar werd beschouwd hielp geen moer. Fazekas weigerde het aanbod en de Hongaarse delegatie verdedigde hem met de smoes dat hij een diepgelovig persoon was, die altijd problemen had als hij onder toezicht moest urineren. Daarop gooide het IOC hem uit het Olympisch dorp en schorste het hem twee jaar. Later bleek dat hij niet eens zijn eigen urine had afgeleverd.
Een andere Hongaar Adrian Annus (1973-) moest het bij het hamerslingeren gewonnen goud inleveren. Men ontdekte namelijk dat de afgeleverde urine van drie verschillende personen kwam. Meteen na de wedstrijd had hij al een dopingcontrole geweigerd en dat alleen al volstond voor diskwalificatie. Annus werd twee jaar geschorst. Probleempje was dat hij zijn gouden medaille niet wilde inleveren, dat gebeurde enkel nadat het IOC druk uitoefende op het Hongaars Olympisch comité.
Nadat hij positief testte op Stanozolol, werd de Russische 400-meter loper Anton Galkin (1982-) uit het Olympisch dorp gestuurd. Zijn echtgenote Gulnara Samitova-Galkina (1978-) eindigde in Athene zesde op de 5.000m, maar vier jaar later in Beijing won ze de 3.000m steeple.
Crystal Cox (1979-) won met de Amerikaanse estafetteploeg de 4 x 400m. In 2010 bekende ze tijdens een interview met de Amerikaanse TV-zender ESPN dat ze van 2001 tot 2004 anabole steroïden gebruikte. Hierdoor verloor ze alle titels die ze in die periode gehaald had, dus ook het goud van Athene en werd ze vier jaar geschorst.
De Wit-Russische hamerslingeraar Ivan Tsikhan (1976-) moest zijn zilveren medaille inleveren nadat men sporen van methandienone had gevonden.
Na een positieve test op nandrolone moest de Roemeense discuswerper Sergiu Ursu (1980-) twee jaar toekijken
Na het brons van 2000 veroverde de Wit-Russische Iryna Yatchenko (1965-) opnieuw de derde plaats in het discuswerpen. In 2012 bij een nieuwe analyse met verbeterde testtechnieken bleek dat ze verboden middelen had gebruikt en moest ze de kleinoden inleveren.
De Russische Olga Kuzenkova (1970-) won het hamerslingeren. Toen het IOC haar urinestaal in 2012 met nieuwere opsporingstechnieken opnieuw onderzocht bleek dat ze dat goud had gewonnen dank zij anabole steroïden Ook de urinestalen van het WK van 2005 waren positief. Ze werd twee jaar geschorst, moest haar Olympisch goud inleveren en de wereldtitel werd haar ontnomen.
Ook de Russische kogelmstootster Svetlana Krivelyova (1969-) moest na een nieuwe test in 2012 haar bronzen medaille van Athene inleveren. Ze werd twee jaar geschorst en alle behaalde resultaten tussen 2004 en 2006 werden nietig verklaard.
De Oekraïner Jurij Bilonoh (1974-) kroonde zich tot Olympische kampioen kogelstoten, maar modernere opsporingsmiddelen toonden in 2012 aan dat hij een Oxandrolon metaboliet in zijn urine had. Met terugwerkende kracht werd hij twee jaar geschorst en werden hem alle resultaten ontnomen met inbegrip van de Olympische titel.
Boksen
Na een positieve test buiten competitie stuurde het IOC bantamgewicht David Munyasia (1980-) huiswaarts. In de urine van de Keniaanse bokser vonden de controleurs 20µg/ml cathine, of vier keer meer dan de toegelaten limiet. Hij gaf toe dat hij regelmatig qat gebruikt, een populair stimulans in Kenia, waarvan de bladeren gekauwd werden. Hij kreeg twee jaar schorsing.
Gewichtheffen
Mital Sharipov (1972-) uit Kirgizië mocht de nationale vlag dragen tijdens de openingsceremonie, maar werd na afloop huiswaarts gestuurd omdat hij aan de furosemide had gezeten.
De Griek Leonidas Sampanis (1971-) haalde brons in de categorie tot 62kg, maar werd op het gebruik van doping betrapt. Meteen de eerste, maar zeker niet de laatste gewichtheffer die op deze Spelen positief plaste.
De tweede was de Indische Sanamacha Chanu (1978-), ook zij moest het olympisch dorp verlaten. Op de Commonwealth Games in het Britse Manchester had ze in de categorie tot 53kg drie keer goud gehaald, maar toen al was ze gepakt op het gebruik van methylhexanamine. Omdat Athene haar tweede positieve test was, kreeg ze levenslang.
In de categorie tot 48kg mocht ook Nan Aye Khine (1976-) uit Birma haar valiezen pakken na een positief plasje op anabolica.
Net voor aanvang van de competitie testte de Russische Albina Khomich (1976-) in de categorie tot 75kg positief op anabole steroïden en werd ze uitgesloten.
De Hongaar Ferenc Gyurkovics (1979-) moest zijn zilveren medaille inleveren en werd huiswaarts gestuurd, nadat hij tijdens de Spelen op het gebruik van de steroïde Oxandrolone was betrapt.
Omdat hij geen plasje kon of wilde afleveren werd de Hongaar Zoltan Kovacs (1977-) van de Spelen verbannen. In de categorie tot 105kg eindigde hij nochtans als laatste.
De Rus Oleg Perepetchenov (1975-) won het brons in de categorie tot 77kg, maar in 2013 toonden nieuwe testmethoden aan dat hij dat met behulp van anabole steroïden had gedaan. Zijn naam werd dan ook van de lijsten geschrapt.
Roeien
De Oekraïense Olena Olefirenko (1978 -) werd samen met haar team van de dubbel vier gediskwalificeerd toen ze positief testte op ethamivan.
Worstelen
Mabel Fonseca (1972-) uit Puerto Rico eindigde vijfde in het worstelen tot 55kg, maar testte positief op anabole steroïden en werd daarom uitgesloten.
Wielrennen
María Luisa Calle Williams (1968-) was de eerste Australische wielrenster ooit die een Olympische medaille won. Na de puntenwedstrijd plaste ze positief op Heptaminol en moest ze het brons inleveren. Nadat bleek dat de controle slecht was uitgevoerd, kreeg ze haar medaille terug.
De Amerikaan Tyler Hamilton (1971-) won de tijdrit, maar bekende later het gebruik van doping waarop hij zijn medaille zelf inleverde.